Stratocumulus (Sc)- Wolkenatlas

Stratocumulus (Sc) )

Stratocumulus stratiformis perlucidus radiatus

Afkorting	Sc
Symbool
Geslacht	Stratus (afgeplat) Cumulus (hoop)
Soorten	Castelanus, Floccus, Lenticularis, Stratiformis, Volutus
Verscheidenheid	Duplicatus, Laconosus, Opacus, Perlucidus, Radiatus, Translucidus, Undulatus
Hoogte	350-2000 m - (1200-6500 ft)
Classificatie	Familie C - Lage wolken
Uiterlijk	Dikker, donkergrijs en wat samengevoegde wolkenhopen.
Neerslagwolk	Soms Regen, Sneeuw of Sneeuwkorrels

Deze bewolking is de meest voorkomende in West-Europa en bestaat uit één wolkenlaag waarin vrijwel altijd donkere en lichtere gedeelten afwisselend voorkomen. Soms zijn de elementen
met elkaar versmolten en vormen dan een gesloten wolkenlaag. Hoewel deze wolken overwegend uit waterdruppels bestaan, kan het voorkomen dat de randen rafelig zijn. Neerslag zal uit deze bewolking alleen kunnen vallen als het een voldoende dikke laag is, waarbij dan het uiterlijk van de wolk donkergrijs zal zijn. Stratocumulusbewolking kan ontstaan als bijvoorbeeld een mistlaag oplost aan het aardoppervlak, eerst overgaat in stratus (zie verderop), waarna het lijkt alsof de wolkenbasis verder stijgt. De hierbij aanwezige turbulentie zorgt dan voor enige mate van onstabiliteit. Deze bewolking komt ook vaak voor als aan het eind van de dag de onstabiliteit afneemt en daardoor de wolkentoppen van de in de loop van de dag ontstane cumuluswolken inzakken en de wolkenbasis dan wat uitspreidt

Definitie

Grijze of witachtige wolkenbank of wolkenlaag, waarin bijna altijd donkere gedeelten voorkomen; de bank of laag lijkt op een tegelvloer of is samengesteld uit ballen, rollen, enz., die niet vezelachtig zijn (afgezien van virga) en die met elkaar versmolten kunnen zijn. De meeste regelmatig gerangschikte, kleine elementen hebben een schijnbare afmeting van meer dan vijf graden.

Ontstaanswijze

Stratocumulus kan ontstaan uit Altocumulus, wanneer de schijnbare afmetingen van de wolkenelementen toenemen. En Stratocumulus kan zich voorts ontwikkelen als gevolg van optilling van een laag Stratus of door omvorming van Stratus als gevolg van convectie of van golvende bewegingen.

Stratocumulus kan ook ontstaan door het breken van Nimbostratus. Zeer dikwijls ontstaat Stratocumulus door het uitspreiden van het bovenste of middelste gedeelte van Cumulus of Cumulonimbus. Stratocumulus ontwikkelt zich eveneens uit Cumuluswolken wanneer deze ineenzakken, hetgeen dikwijls laat in de middag of s’avonds gebeurt.

Stratocumulus vormt zich niet altijd uit reeds bestaande wolken. Turbulentie en convectie kunnen leiden tot de vorming van Stratocumulus onder een inversie. Ook kan Stratocumulus zich
onder Altostratus of, minder zelden, onder Nimbostratus vormen als gevolg van het verdampen van neerslag.

Stratocumulus lenticularis (Sc len)

Stratocumulus stratiformis perlicudis (Sc str pe) B. Mühr

Samenstelling en uiterlijk

Stratocumulus bestaat uit waterdruppeltjes; er komen soms regendruppels of korrelsneeuw in voor, in zeldzamer gevallen sneeuwkristallen en sneeuwvlokken. Meestal heeft Stratocumulus de vorm van een laag of een bank, samengesteld uit elementen gelijkend op die van Altocumulus, maar op een lager niveau daardoor schijnbaar groter (Sc stratiformis); afmeting, dikte en vorm van de wolkenelementen lopen sterk uiteen. Soms komen de elementen in de vorm van evenwijdige rollen voor, die door open stroken gescheiden kunnen zijn (variëteit undulatus).
Een enkele maal, en wel voornamelijk in de tropen, heeft Stratocumulus de vorm van een grote rol (rolwolk). Zeer zelden vertoont Stratocumulus min of meer regelmatig gerangschikte ronde gaten, vele met gerafelde randen; de wolk heeft dan het uiterlijk van een net of een honingraat (variëteit lacunosus).

Men neemt dikwijls Stratocumuluslagen waar, op twee of meer niveaus (variëteit duplicatus). In zeldzame gevallen heeft Stratocumulus de vorm van langgerekte lens- of amandelvormige
schollen of banken met scherpe omlijning (Sc lenticularis) of van torentjes die van een gemeenschappelijke horizontale basis oprijzen (Sc castellanus). De doorschijnendheid van Stratocumuluswolken loopt sterk uiteen. Soms is het grootste gedeelte van de wolk voldoende dun om te kunnen zien waar de zon of de maan staat (variëteit translucidus); in andere gevallen
is de wolk zo ondoorschijnend dat de zon er geheel achter schuil gaat (variëteit opacus). De onderkant van ondoorschijnende Stratocumuluslagen bezit dikwijls een onregelmatig reliëf,
waarin de vormen van de afzonderlijke elementen zich duidelijk aftekenen.

Uit Stratocumulus valt soms lichte neerslag in de vorm van regen, sneeuw of korrelsneeuw. Bij zeer koud weer kunnen uit Stratocumulus talrijke ijskristallen vallen, die valstrepen vormen,
waarin haloverschijnselen zichtbaar kunnen zijn. In dunne Stratocumulus wordt soms een krans of paarlemoeren glans waargenomen.

Voornaamste verschillen:

Tussen Stratocumulus en andere daarop gelijkende wolken uit andere wolkengeslachten.Stratocumulus kan bij zeer lage temperatuur vergezeld gaan van talrijke valstrepen, die uit ijskristallen bestaan, waarin soms een halo te zien is. Een dergelijke Stratocumulus is niettemin te onderscheiden van Cirrostratus door het feit dat er nog steeds afzonderlijke elementen in de vorm van ballen, rollen, enz. in zichtbaar zijn. Bovendien is Stratocumulus minder doorschijnend dan Cirrostratus. Stratocumulus kan soms verward worden met Altocumulus, die donkere gedeelten bezit. Indien de meeste van de regelmatig gerangschikte elementen, wanneer zij op een hoogte van meer dan 30 graden boven de horizon worden waargenomen, een schijnbare afmeting hebben van meer dan 5 graden, is de wolk Stratocumulus.

Stratocumulus enerzijds en Altostratus, Nimbostratus en Stratus anderzijds zijn van elkaar te onderscheiden doordat er in Stratocumulus altijd nog afzonderlijke wolkenelementen zijn op te merken. Bovendien heeft Stratocumulus, in tegenstelling tot Altostratus, nooit een vezelachtig uiterlijk, behalve bij zeer lage temperatuur. Soms verschaffen in aanvulling op bovengenoemde criteria, het karakter van de neerslag en de aard van de neerslagdeeltjes enige aanwijzing omtrent de identiteit van de wolk; neerslag uit Stratocumulus is altijd licht.

Stratocumulus verschilt van Cumulus doordat de elementen van Stratocumulus gewoonlijk in groepen of banken voorkomen en in het algemeen een vlakke bovenkant hebben. Indien de bovenkant van Stratocumulus echter koepelvormige toppen vertoont, rijzen deze, in tegenstelling tot de toppen van Cumulus, uit een aaneengesloten basislaag op.

Voorspellende waarde

Stratocumulus bewolking markeert meestal een inversie, wanneer cumulus overdag uitspreidt. Cumuluswolken zijn dikwijls gelijktijdig aanwezig. Wanneer stratocumulus niet gevormd wordt
door uitspreidende cumulus, dan duidt dit meestal op mooi en standvastig weer. Dit weertype is vaak van lange duur.

Categorieën in Stratocumulus wolken

Stratocumuluswolken zijn gegroepeerd in vier verschillende soorten:

Stratocumulus stratiformis

Het meest voorkomende wolkentype over de hele wereld, dit zijn in wezen platte wolkenlagen, vaak met een paar scheuren ertussen.

Stratocumulus cumulogenitus

Deze vormen wanneer stijgende cumuluswolken een temperatuurinversie (een opwarming van de lucht erboven) tegenkomen en zich naar buiten verspreiden, samenklonteren.

Stratocumulus castellanus

Dit zijn dikkere, meer druilerige stratocumuluswolken. Toppen met torentjes worden gevormd wanneer convectie door de stabiele laag begint, waardoor de stratocumulus naar boven kan groeien en mogelijk kan leiden tot de vorming van cumulus congestus of zelfs cumulonimbus.

Stratocumulus lenticularis

De zeldzaamste variëteit van stratocumulus, lenticularis, wordt vaak gezien op heuvelachtige locaties. Ze zien er heel anders uit dan de meer spectaculaire altocumulus lenticularis, ze vormen wanneer heuvels atmosferische golven produceren, die bijdragen aan hun lensachtige vorm

Bronnen: Wikipedia-en, Der Karlsruher Wolkenatlas, MetOffice

Foto galerij Stratocumulus