Parelmoer wolken - Wolkenatlas

Paremoer wolk

Antarctische stratosferische wolk
(parelmoerachtige wolken)

Afkorting	PSC
Symbool
Geslacht
Soorten
Verscheidenheid
Hoogte	15000 - 25000 m
Classificatie	Anders
Uiterlijk	Uiterlijk Helder gloeiend met levendige iriserende kleuren
Neerslagwolk	Nee

Parelwolken, of stratosferische poolwolken, zijn wolken die zich vormen in de stratosfeer op een hoogte tussen 15.000 en 25.000 meter. Parelwolken zijn zeldzaam en ontstaan vooral in de winter nabij de polen. Ze werden al in 1885 beschreven door de astronoom Robert Leslie.
Ze zijn betrokken bij de vorming van gaten in de ozonlaag omdat ze chemische reacties ondersteunen die moleculen van chloorverbindingen produceren. Deze moleculen dienen als katalysator voor de reactie waarbij de ozonmoleculen worden vernietigd.

Beschrijving

Deze wolken zien er voor een waarnemer op klaarlichte dag uit als cirruswolken of altocumulus lenticularis. Bij het opstaan of afdalen krijgen ze echter een zeer opvallende parelmoerkleur. Het maximale effect treedt op als de zon een paar graden onder de horizon staat3. Vanwege hun
hoogte en de kromming van de aarde ontvangen deze wolken immers licht van de zon, terwijl deze zich bij zonsopgang en zonsondergang onder
de horizon bevindt, waardoor het licht naar de grond wordt gereflecteerd3.

Vorming

De stratosfeer is erg droog; In tegenstelling tot de troposfeer kunnen er zelden wolken ontstaan. In de extreme kou van de poolwinter kunnen zich echter stratosferische wolken van verschillende typen vormen, die worden geclassificeerd op basis van hun fysieke toestand (supergekoelde vloeistof of ijs) en chemische samenstelling.

Vanwege hun grote hoogte en de kromming van het aardoppervlak ontvangen deze wolken zonlicht van onder de horizon en reflecteren dit naar
de grond, zodat ze helder schijnen vóór zonsopgang of na zonsondergang.

PSC's vormen zich bij zeer lage temperaturen, onder -78 ° C. Deze temperaturen kunnen tijdens de poolwinter voorkomen in de lagere stratosfeer. Op Antarctica veroorzaken temperaturen onder -88 ° C vaak type II PSC's. Dergelijke lage temperaturen zijn zeldzamer in het noordpoolgebied.
Op het noordelijk halfrond kan het genereren van lijgolven door bergen plaatselijk de lagere stratosfeer afkoelen en leiden tot de vorming van lenticulaire (lensvormige) PSC's.

Voorwaartse verstrooiing van zonlicht in de wolken zorgt voor een parelwit uiterlijk. Deeltjes in de optisch dunne wolken veroorzaken door diffractie gekleurde interferentieranden. De zichtbaarheid van de kleuren kan worden verbeterd met een polarisatiefilter.

Een stratiform type I PSC (witte wolk boven de oranje troposferische wolken), met fijne horizontale structuren in de sluier

Typen

PSC's worden ingedeeld in twee hoofdtypen, die elk uit verschillende subtypen bestaan:

Type I-wolken hebben over het algemeen een stratiform uiterlijk dat lijkt op cirrostratus of waas. Ze worden soms onderverdeeld op basis van hun chemische samenstelling, die kan worden gemeten met behulp van LIDAR. De techniek bepaalt ook de hoogte en de omgevingstemperatuur van de wolk. Ze bevatten water, salpeterzuur en/of zwavelzuur en zijn een bron van aantasting van de polaire ozonlaag. De effecten op de aantasting van de ozonlaag ontstaan doordat ze chemische reacties ondersteunen die actief chloor produceren dat de vernietiging van de ozonlaag katalyseert, en ook omdat ze gasvormig salpeterzuur verwijderen, waardoor de stikstof- en chloorcycli worden verstoord op een manier die de aantasting van de ozonlaag vergroot.

Type Ia-wolken bestaan uit grote, asferische deeltjes, bestaande uit salpeterzuurtrihydraat (NAT).

Type Ib-wolken bevatten kleine, bolvormige deeltjes (niet-depolariserend) van een vloeibare onderkoelde ternaire oplossing (STS) van zwavelzuur, salpeterzuur en water

Type Ic-wolken bestaan uit metastabiel waterrijk salpeterzuur in een vaste fase.

Type II-wolken, die zeer zelden worden waargenomen in het Noordpoolgebied, hebben cirrivormige en lenticulaire subtypes
en bestaan uitsluitend uit waterijs.

Een stratiform type I PSC (witte wolk boven de oranje troposferische wolken), met fijne horizontale structuren in de sluier

Alleen Type II-wolken zijn noodzakelijkerwijs parelmoer[1], terwijl Type I-wolken onder bepaalde omstandigheden iriserend kunnen zijn, net als elke andere wolk. De Wereld Meteorologische Organisatie gebruikt niet langer de alfanumerieke nomenclatuur die in dit artikel wordt gezien, en maakt alleen onderscheid tussen supergekoelde stratiforme zuur-water-PSC's en cirriform-lenticulaire waterijs parelmoerachtige PSC's.

Bronnen: Wikipedia-en, Wikipedia-fr, Der Karlsruher Wolkenatlas, WMO cloudatlas

Foto galerij Aspiratus wolken

Eerste gedocumenteerde verschijning van een polaire stratosferische wolk boven Zwitserland en Italië, gezien vanuit Brissago
Locatie: Ticino, Zwitserland- © Copyright: Wikipedia.

Categorieën: Optische verschijnselen I Wolkenatlas I Weer A tot Z