|
|
Donderglas of waterbarometer |
|
|
| De Nederlander Cornelis Drebbel heeft de oudst bekende barometer, de motus perpetuus, voorloper van het donderglas omstreeks 1610 uitgevonden, al wordt de vinding in 1619 in een
document toegeschreven aan ene Gijsbrecht de Donckere. In het tweede kwart van de 17de eeuw werd Drebbels principe vereenvoudigd en verscheen het donderglas ten tonele. |
| |
In het reservoir bevindt zich een constante hoeveelheid lucht. Wanneer de druk van de buitenlucht stijgt, drukt deze het water in de tuit omlaag.
De lucht in het reservoir wordt dan iets samengedrukt, totdat de druk in het reservoir gelijk wordt aan die erbuiten. Als de druk van de buitenlucht daalt, zet de lucht in het reservoir uit en drukt het water in de tuit omhoog. |
| |
| Donderglazen werden zowel op schepen gebruikt als aan de wal. De uitdrukking ‘gedonder in de glazen’ komt van dit donderglas vandaan. Johann Wolfgang von Goethe bestudeerde rond
1792-93 het donderglas en populariseerde het in Duitsland, waar het een Goetheglas wordt genoemd, hetgeen als apocrief dient te worden beschouwd.
Een andere discutabele benaming is waterbarometer. |
| |
| Donderglazen zijn geen nauwkeurige meetinstrumenten; ze reageren niet alleen op luchtdruk maar ook op temperatuur. Mits opgehangen in een ruimte waar de temperatuur redelijk constant is, vormt het donderglas echter een snel reagerende indicator voor atmosferische drukverschillen. Donderglazen werden tot in de 20ste eeuw als geliefd ‘waterweerglas’ vervaardigd. De hieronder afgebeelde exemplaren zijn replica’s. |
| |
Donderglazen, later ook wel Goethe barometers genoemd, waren vaak op VOC-schepen aanwezig. De uitdrukking "gedonder in de glazen" komt
hier vandaan. Deze types barometers of donderglazen reageren ook op temperatuurverschillen, ze worden dan ook niet meer gebruikt om een betrouwbaar weerbeeld te zien. Echter de donderglazen zijn natuurlijk wel een prachtig geschenk! |
| |
Een ander verhaal over donderglazen is het volgende; Toen de Moren in 711 in Spanje Cordoba stichtten, hadden deze al gelijksoortige barometers bij zich. In die tijd waren de Moren de beste wetenschappers in de wereld, en hadden ze kennis van zaken die in Europa nog onbekend waren. |
 |
| Orgineel
model
uit
1620 |
|
|
 |
| Weervoorspelling |
|
|
 |
| Tafelmodel
donderglas |
|
| |
| De werking van een donderglas |
| |
Het donderglas is voor ongeveer tweederde gevuld met gekleurd water.
Als de
luchtdruk
hoog is,
wordt het
water in het
tuitje
omlaag
gedrukt,
het
water in de
pot komt dus
omhoog.
De
lucht in de
pot wordt
een beetje
samengeperst. |
| |
Bij een lage luchtdruk werkt het omgekeerd dan staat het hoger in het tuitje en lager in de pot, het wil wel eens voor komen dat het water zo hoog
in het tuitje staat dat het erover heen loopt,
dan is de luchtdruk extreem laag. |
 |
|
|
Standen van
het water in de tuit
|
Langzaam stijgen van
het
water in de
tuit: |
naderende storm, die
binnen 8 tot 24 uur
kan
opsteken, mits
hij niet van richting verandert. |
Snel stijgen van het
water een
storm
nadert en is al in
de
buurt. |
Als hij van richting
verandert dan zal
het
water snel weer
dalen. |
| Het water loopt uit
de tuit: |
Een plaatselijke
storm nadert snel en
kan elk
moment
losbarsten. |
Snel dalen van het
waterpeil
tijdens
een storm: |
de storm is voorbij. |
Waterstand constant
rond het
midden van
de hals: |
mooi bestendig weer. |
|
| |
| Het vullen
van een donderglas |
| |
Vul een bak ca. 15
cm hoog met koud
gedestilleerd water.
Giet in een andere
bak dezelfde
hoeveelheid warm
water. Neem de
onderkant van het
glas en dompel het
in het warme water
tot er bellen
opstijgen. Dompel
het glas nu
onmiddellijk in het
koude
water. Het
glas neemt het koude
water op.
Herhaal
deze procedure tot
het glas ongeveer
half vol is. Wacht
nu twee uur tot het
water op
kamertemperatuur is.
Draai het glas om en
laat de helft van
het vloeistof in de
indicatorbuis
uitlopen. Kleur het
water nu naar wens
met de kleurstof. |
| |
| Plaatsing van een
donderglas |
| |
| Plaats de barometer enkel op een plaats waar hij niet aan grote temperatuurschommelingen wordt blootgesteld. (Niet op/boven de verwarming of aan het venster) Vermijd direct zonlicht. |
| Bronnen: Wikipedia, amazon |
|
|
|
|
|
|
